Gebalanceerd of niet

vragen 02-11-2013 15:28

Ik heb een aantal apparaten met gebalanceerde aansluitingen en ik vraag me af wat nu eigenlijk precies het nut daarvan is. En wat zijn de verschillen met ongebalanceerde connectors?
Henk Meulmans

Beste Henk,

Er zijn een aantal verschillen, die ik kort zal bespreken. Op de eerste plaats heeft een gebalanceerde kabel drie aders en een plug met drie aansluitingen. Dat betekent in de praktijk een zogenoemde xlr-plug, zoals die ook aan een microfoonkabel zit, of een jackplug met drie connectors: tip, ring en sleeve (TRS). Tulppluggen of mini-jacks vind je dus nooit aan een gebalanceerde kabel. Een ongebalanceerde kabel is meestal dunner, heeft twee aders en connectors met twee aansluitingen.

Tot zover de uiterlijke verschillen, nu de elektronische. Om een elektrische aansluiting te maken, heb je op zich aan twee aders –heen en terug− genoeg. Een ongebalanceerde kabel heeft één ader en de uit gevlochten dunne metaaldraadjes bestaande afscherming fungeert als tweede ader. Zo’n audiokabel kan, vooral als ie lang is, als een soort antenne voor storingen werken. Die storingen bestaan uit elektromagnetische straling afkomstig van netvoedingen, elektromotors, computers, et cetera. Als een audiokabel deze storing oppikt, krijg je gebrom, gesnerp of geknisper in je audio. In een gebalanceerde kabel maakt gebruik van een simpel principe om die storingen tegen te gaan. In zo’n kabel heb je twee signaaladers en de afscherming. Een signaalader voert een positieve versie (+ of hot) van het audiosignaal, de ander een negatieve oftewel geïnverteerde versie (- of cold). Op zich is zo’n kabel net zo gevoelig voor storingen als een ongebalanceerde kabel, maar met een trucje kunnen we de storing eenvoudig verwijderen. In het ontvangende apparaat wordt het negatieve signaal geïnverteerd (- wordt +) en opgeteld bij het signaal uit de positieve ader. Het signaal wordt dan gewoon twee keer zo sterk. De onderweg opgevangen storing is in beide aders identiek, dus in beide positief of negatief. Omdat het storingssignaal in de negatieve ader net als het gewenste signaal wordt geïnverteerd, is het exact tegengesteld (180 graden uit fase) aan de storing in de positieve ader. Tel je de signalen bij elkaar op, dan dooft de storing zichzelf gewoon uit: 1+(-1)=0. Simpel maar zeer effectief!

Nu werkt een ongebalanceerde kabel meestal prima voor korte afstanden (grofweg tot anderhalve meter), maar hoe langer de kabel en hoe zwakker het vervoerde signaal, hoe gevoeliger de kabel wordt voor storingen. Een microfoonkabel is dan ook altijd gebalanceerd, omdat het signaal uit een microfoon erg zwak is. Voor een gitaar zou een gebalanceerde connector eigenlijk ook veel beter zijn. Maar voor het versturen van gitaarsignalen over lange afstanden wordt meestal een d.i.-kastje gebruiken. Dat is eigenlijk een transformator die een ongebalanceerd signaal gebalanceerd kan maken.

Samenvattend: Ongebalanceerde kabels werken in veel gevallen prima, maar gebruik je lange kabels en bevind je je in een omgeving met veel storingen (er woont bijvoorbeeld een zendamateur naast je of je audiokabels liggen tussen de netkabels en losse voedingen), dan kun je beter gebalanceerde kabels gebruiken. Dan moet je apparatuur natuurlijk wel van gebalanceerde aansluitingen zijn voorzien. Bij gebruik van gebalanceerde kabels heb je ook minder kans op zogenoemde aardlussen: continu gebrom of gesnerp.

Er is nog een derde verschil tussen de twee systemen: het signaalniveau in gebalanceerde verbindingen ligt normaal gesproken veel hoger dan bij ongebalanceerde verbindingen. Dit op zich maakt het signaal al minder gevoelig voor storingen, maar kan wel voor problemen zorgen als je ongebalanceerde apparatuur (-10dBv) met gebalanceerde apparatuur (+4dBv) verbindt. Het signaal gaat vervormen of is juist te zwak om een ander apparaat op het juiste niveau aan te sturen. Bij sommige apparaten kun je het signaalniveau van outputs en inputs instellen om dit soort misaanpassingen te voorkomen. Tot slot is het antwoord op de vraag waarom dan niet alle apparatuur gewoon met gebalanceerde aansluitingen werkt, simpel: zowel de kabels zelf als de in de apparaten ingebouwde gebalanceerde elektronica zijn aanzienlijk duurder dan bij ongebalanceerde systemen!

zoeken
zoeken