
Zoals we inmiddels gewend zijn, komt Steinberg vrijwel elk jaar met een nieuwe versie van Cubase. Maar versie 15 is meer dan een routine-update, want er zijn weer een aantal zeer interessante en vernieuwende uitbreidingen, zoals AI stem separation en zelfs een vocal generator.
Om erin te komen eerst maar even de aankondigingsvideo van Steinberg:
En dan nu de uitgebreide Feature Review van de hand van Eppo Schaap
Het ontwikkelteam van Steinberg blijft zeer actief. Steinberg valt al geruime tijd onder de paraplu van Yamaha en dat heeft de ontwikkeling van Steinberg-programma’s zeker goed gedaan. Creatieve technieken zoals spectral synthesis kwamen beschikbaar in Backbone, HALion en Spectralayers, waarvan de laatste twee als lite-versie bij Cubase worden meegeleverd. En dan hebben we het nog niet over de naadloze samenwerking tussen Yamaha hardwareworkstations en Cubase, en de virtuele instrumenten die daaruit zijn voortgevloeid, zoals FM Lab.
Met Omnivocal krijg je een virtuele zanger en zangeres die realtime kunnen worden ingespeeld en bestuurd.
Vocals in the box
Het hagelnieuwe Omnivocal is een door Yamaha ontwikkelde plugin om virtuele zanglijnen te creëren die nu standaard bij alle versies van Cubase wordt geleverd. We moeten daarbij gelijk denken aan Yamaha’s Vocaloid, dat eveneens virtuele zanglijnen kan genereren en al aan zijn zesde generatie toe is. Yamaha heeft ongetwijfeld die technologie mede gebruikt voor het maken van Omnivocal. Toch is Omnivocal zeker geen Vocaloid Light. Omnivocal is veel gebruiksvriendelijker dan Vocaloid, dat als zelfstandig programma werkt waarbij je het resultaat moet exporteren om het als audio in een daw zoals Cubase te gebruiken. Omnivocal is dan nog wel in het bètastadium maar is toch aan Cubase 15 toegevoegd, omdat het natuurlijk een sensationele nieuwe functie in het Cubase-arsenaal is. Er worden standaard één mannenstem en één vrouwenstem meegeleverd, en daar zullen er in de toekomst ongetwijfeld meer bijkomen of commercieel beschikbaar worden gemaakt.
Je kunt de noten die je wilt laten zingen realtime of step time inspelen of invoeren zoals in een virtuele synth, en je hoort tijdens het inspelen een kale sinustoon. Pas als je de track afspeelt, worden de noten omgevormd tot zang; in eerste instantie als “ah”-vocalen. Voor elke noot kun je vervolgens in een tekstveld Engelse tekst invoeren. Het invoeren van de tekst moet met de hand, maar je kunt wel hele zinnen intikken op de eerste noot uit een reeks, waarbij Omnivocal dan naar eigen inzicht de lettergrepen verdeelt over de reeks. In veel gevallen gaat dat goed, maar natuurlijk niet altijd. Je ziet dat er achter ingevoerde lettergrepen fonetische aanwijzingen in vierkante haken worden toegevoegd.
Dynamisch of rechttoe rechtaan
Tijdens het afspelen kan er nog van alles worden geautomatiseerd, zoals de grote powerknop, die de zanger(es) echt krachtiger laat klinken. Verder kun je vibrato regelen en de formant van de stem. Attack maakt de inzetten feller en met Air voeg je een breathy randje toe. Je hebt de keuze uit de zangstijlen Dynamic en Straight, en je kunt transponeren, fijnstemmen en het pitchbendbereik instellen. De klinkende resultaten tijdens de eerste projecten met Omnivocal waren verrassend goed en door het realtime of geautomatiseerd aansturen van de parameters gaat het ook heel dynamisch klinken. Deze virtuele stemmen klinken bijzonder acceptabel en zijn voor traditionele demodoeleinden prima geschikt. Met bewerkingen slaan ze ook in een eindproduct geen slecht figuur. Je kunt ze dus prima in moderne producties gebruiken waar stemmen extreem worden bewerkt.
Omdat deze plugin zich nog in het bètastadium bevindt, is er geen volledige handleiding beschikbaar. We konden wel wat nuttige helpteksten online vinden en zo al redelijk goed met het programma werken. Tegen de tijd dat je dit leest, zullen er ongetwijfeld ook verschillende tutorials en ervaringsfilmpjes op YouTube verschenen zijn die je verder de weg wijzen. Als je echt het onderste uit de kan wilt halen voor de uitspraak in Omnivocal, verdient het aanbeveling om je te verdiepen in fonetisch schrift. Dat is namelijk wat de plugin uiteindelijk gebruikt om de virtuele stem aan te sturen.
Naast de drum editor is er nu ook een melodic editor voor melodieën, baslijnen maar ook polyfone partijen
Melodisch programmeren
De nieuwe Melodic Pattern Editor in Cubase 15 is het broertje van de Drum Pattern Editor die in Cubase 14 werd geïntroduceerd. Je zou hem kunnen zien als een gespecialiseerde key editor waarmee je melodieën, baslijnen maar ook polyfoon materiaal gerichter kunt sturen en gebruiksvriendelijker kunt samenstellen dan in de Key Editor. Zo kun je heel gemakkelijk noten realtime of step time invoeren, verlengen, samenvoegen of splitsen zonder van tool te wisselen in een zeer duidelijke en kleurrijke interface.
De traditionele Key Editor is vooral bedoeld als bewerkingsomgeving, terwijl de Melodic Pattern Editor ook veel arrangeer- en random compositiefuncties heeft. Zo kies je bijvoorbeeld gemakkelijk een toonladdergrid waarbinnen de tonen zich bewegen. ‘Verkeerde’ noten kun je dus uitsluiten. Verder kan de editor variaties genereren van het ingevoerde materiaal, die uiteraard ook binnen de toonladder blijven. Een stap verder is Randomize, waarbij er nog een aantal dingen kunnen worden ingesteld − zoals het gehalte overgebonden noten, herhalingen, toonsprongen − en waarbij je het tempo van een pattern kunt dubbelen of halveren. Onderin de Melodic Pattern Editor is er een parameter lane waar zaken zoals velocity, repeats (stutters), offset, probability, velocity variance en gate per stap kunnen worden bewerkt. Maar je kunt ook elke automatiseerbare parameter van het instrument op de track toevoegen en zo step time besturen, zoals reverb send, wat interessante resultaten oplevert.
Doordat de interface en functies afwijken van die van de traditionele Key Editor, maak je vanzelf ook andere muzikale lijnen en sneller aanpassingen. Als je tevreden bent over je pattern, kun je het naar het Arrange-venster van Cubase slepen.
Pattern-patroon
Een Cubase-project heeft sinds versie 14 een aantal genummerde patterns die je zelf aanmaakt en die als pool op de achtergrond worden opgeslagen voor een track en waaruit je kunt kiezen als je een nieuw pattern aanmaakt op dezelfde track. Voor pattern-georiënteerde muziek een fijne manier van werken, hoewel de structuur voor mij nog wel steeds wat ondoorgrondelijk blijft.
En er zijn zeker nog verbeteringen mogelijk. Zo worden bij het opslaan van pattern presets de toegevoegde modulatieparameters niet meegenomen. en naar keuze de gemaakte patterns en de toegevoegde modulatieparameters voor dat instrument, zou kunnen opslaan. Zo is het ook jammer dat bij het verkorten van een langer pattern, de noten uit het verdwijnende deel definitief weg zijn en niet meer terugkomen als je het pattern weer verlengt. Gelukkig heeft Cubase een uitgebreide undo-geschiedenis, dus daar is een oplossing voor. Ook is het niet mogelijk om in monofone modus noten elkaar enigszins te laten overlappen, zodat je een synth in legatomodus kunt aansturen, waarbij de envelopes niet bij elke noot worden getriggerd. Deze functie zouden we wel graag willen zien. Je kunt wel in polyfone Pattern editor modus werken, en noten elkaar dan een complete ritmische stap laten overlappen. Bij een monofoon ingestelde synth met last note priority moet dat ook werken. Je kunt ook een pattern editor pattern omzetten naar een traditioneel Key Editor pattern, en het dan in de Key Editor fixen.
Expression Maps
Presentatievideo van Steinberg:
En Eppo weer aan het woord:
De meeste gesamplede orkestlibraries werken met diverse afzonderlijk gesamplede articulaties, omdat instrumentalisten in de praktijk om de haverklap van speelwijze wisselen en die allemaal apart moeten worden gesampled. Om dat goed vanuit je daw aan te sturen, worden in Cubase expression maps gebruikt waarbij je dan grafisch in de sound slots lane bij elke noot ziet welke articulatie actief is.
Die functie heeft Steinberg nu een stuk gebruiksvriendelijker en overzichtelijker gemaakt en er is een nieuwe functie toegevoegd: delay compensation. Hiermee kun je ritmisch kritische articulaties − zoals pizzicato, spiccato of marcato − bij strijkers een negatieve delay geven, zodat ze spot on worden afgespeeld en niet steeds net iets te laat komen. Daarnaast kun je ook octaveren en standaard andere parameters voorprogrammeren.
Modulators
In Cubase 14 werden al zes modulators toegevoegd die de modulatiemogelijkheden exponentieel uitbreidden. Niet alleen van functies in Cubase zelf, maar ook die van plugins en virtuele instrumenten. Je kunt nu dus extra lfo’s, shapers, macroknoppen, envelope followers, zelfgetekende envelopes en zelfs gescripte modulaties toevoegen aan parameters van je plugins of instrumenten. Modulators kunnen zelfs elkaar beïnvloeden. De nieuwe modulators in Cubase 15 zijn: random, attack-decay, morph lfo en wavefold lfo, crossfader en een sample and hold modulator. Je kunt deze modulators dus op elke denkbare (automatiseerbare) parameter van je plugins of instrumenten plaatsen en zelf meerdere tegelijk, waardoor de mogelijkheden van je instrumenten en plugins sterk worden uitgebreid.
De nieuwe versie van Groove Agent SE met pattern editor.
Groovepolitie 6
Toen in Cubase 14 de nieuwe Drum Machine werd geïntroduceerd, riep dat de vraag op hoe Groove Agent SE en deze nieuwe Drum Machine zich tot elkaar verhouden. Drum Machine heeft waardevolle functies die Groove Agent niet had, en andersom. Met de bij Cubase 15 geleverde nieuwe versie van Groove Agent SE 6 is een groot deel van de verschillen verdwenen en heeft Groove Agent veel eigenschappen van Drum Machine gekregen, waarvan de Pattern Editor wel de belangrijkste is. Naast Midi en Style mode heeft Groove Agent nu dus ook een Pattern mode, waarin je stap voor stap patterns kunt invoeren. Je kunt ook patterns uit Style mode omzetten en in de grid van de pattern editor bewerken. Je kunt ze daarna ook als midi naar het arrangevenster van Cubase slepen.
Drum Pattern Editor
De Drum Pattern Editor is een grote stap vooruit tegenover de traditionele drum editor die al sinds de jaren negentig (!) in Cubase zit. Elk instrument heeft een eigen lane die een onafhankelijke lengte, afspeelrichting en resolutie kan krijgen, waardoor polyritmes met verschillende lane lengtes geen enkel probleem meer zijn. Instrumenten kunnen worden voorbeluisterd en naar een eigen mixerkanaal in Groove Agent zelf worden gestuurd. Hiervoor is ook een fullblown grafische mixer toegevoegd met insert- en send-effecten, waaronder een nieuwe reverb, studio-eq, bitcrusher en autogain. Maar Groove Agent bood al een flinke keuze aan inserteffecten. Een drumpad kan met een rechtsklik aan een specifieke mixerbus worden toegewezen. Patterns uit de unieke Style mode in Groove Agent kunnen verder worden geconverteerd naar bewerkbare patterns. De zoekfuncties in Groove Agent SE 6 zijn ook uitgebreid en je kunt zelfs samples zoeken in andere Steinberg-extensies dan die voor Groove Agent. Ook is Prelistening in place erg handig, zodat je een kit kunt kiezen terwijl je deze in de context hoort waarin hij gebruikt gaat worden en er is, last but not least, een pitchdetectiefunctie, zodat bijvoorbeeld kickdrums perfect gestemd kunnen worden in een track.
Gesplitst
Het fenomeen stem separation – het splitsen van een audiototaalmix in losse instrument- en zangtracks – is niet meer weg te denken uit de hedendaagse muziekproductie. Dit kan natuurlijk in het afzonderlijk verkrijgbare programma Spectralayers, waarvan bij Cubase Pro al een paar jaar een lite-versie wordt geleverd waarmee je alleen zang van de andere instrumenten kunt scheiden. Cubase 15 Pro kan dit nu ook vierdelig voor zang, drums, bas en overige instrumenten. Gewoon in het programma zelf en nog behoorlijk snel ook. De kwaliteit van de separation is zoals altijd afhankelijk van de complexiteit van de mix, en de resultaten variëren van behoorlijk goed tot middelmatig. Je blijft altijd artefacts horen, zoals omfloerst geluid en duidelijk verlies van attacktransients bij de drums, dus een wondermiddel is het niet, maar toch kan het heel handig zijn bij het analyseren van songs of het maken van a capella’s voor demo’s. Ook is het handig om controle te hebben over het volume, pan of eq van de vier genoemde individuele aspecten van de mix. Want als je alle geëxtraheerde tracks weer samen afspeelt, klinkt dit wel heel goed.
Ultrashaper kan je gecomprimeerde signaal eerlijk vergelijken met het originele signaal
Nieuwe plugins en instrumenten
Er zijn in Cubase 15 twee nieuwe audiobewerkingsplugins toegevoegd, waaronder Ultrashaper, een nieuwe compressor met autogain, waardoor je het bewerkte signaal eerlijk kunt vergelijken met het onbewerkte signaal dankzij volumecompensatie.
De nieuwe stereo pitchshifter
De tweede nieuweling is een stereo pitchshifter voor het dubbelen of snel maken van moderne, extreem getransponeerde vocalpartijen. Hij heeft als extra ook een driveparameter voor een analoger geluid. Heel effectief, alleen vind ik het vreemd dat in stereomodus de twee kanalen alleen maar extreem links en rechts gepand gebruikt kunnen worden. Er is geen panregelaar per kanaal; dat moet je met het stereobeeld in de mixer doen.
Een nieuw instrument voor HALion Sonic met bread and butter synthklanken in Juno stijl
Een nieuwe sound extensie voor HALion Sonic is Writing Room Synths, met een moderne kleurige interface en een flink aantal smeuïge synthsounds die je met een stel basisparameters kunt bewerken. HALion Sonic SE had natuurlijk ook al een groot aantal zeer bruikbare sounds op dat gebied, maar méér is altijd leuker en de interface is heel anders, dus krijg je er weer nieuwe inspiratie door. Bij beluistering van deze nieuwe patches valt op dat ze sterk zijn geïnspireerd door ‘eenvoudige’ maar oh zo populaire synths zoals de Roland Juno’s.
Drum Machine Volume 2 is een nieuwe uitbreiding voor de in Cubase 14 toegevoegde Drum Machine, die daardoor nog veelzijdiger wordt. Ook zijn er nieuwe presets voor de Chord Track in Cubase. Het maken van mooie akkoordschema’s is niet voor iedereen gesneden koek, dus daar is extra inspiratie ook geen overbodige luxe.
Workflow upgrade
Natuurlijk zijn er in deze nieuwe versie nog een flink aantal kleinere maar toch handige workflowverbeteringen toegevoegd, zoals de nieuwe hub voor het beheren van projecten, waarin je nu een preview kunt aanklikken van een project op je harde schijf en direct de goede audio driver en uitgangen kunt instellen als je op verschillende systemen werkt. Verder kun je gerichter op je hele systeem naar Cubase-projecten zoeken en ze sorteren. Automatisering werkt nu een tandje handiger doordat de laatstgebruikte automatisering altijd bovenaan wordt weergegeven.
De Sampler track heeft een preview button gekregen, waarmee je op dezelfde track andere samples kunt uitproberen met de instellingen die je net met pijn, moeite en creativiteit hebt gemaakt. Je kunt op het track panel nu volume en panorama faders laten weergeven, zodat je voor ruwe eenvoudige aanpassingen de mixer niet hoeft te openen. Rechtsboven in de interface is het mogelijk om snel een Quick Audio-export te maken, zonder de renderdialoog te openen, en in de Plugin Manager kun je nu op meer manieren plugins filteren, zoals alleen de plugins die in je project worden gebruikt, of de plugins die je nog niet aan een collectie hebt toegevoegd.
Het uitwisselen met gebruikers met een andere, kleinere Cubase-versie of een heel andere daw kan nu via het universele daw-projectformaat, hoewel de ondersteuning van dit bestandstype op het moment van schrijven nog beperkt is tot Bitwig en Presonus Studio One Pro.
In de specificaties bij dit artikel vind je nog meer uitbreidingen in Cubase 15.
Conclusie
Zoals je ziet, zijn er meer dan genoeg redenen om voor een upgrade te gaan of om over te stappen naar Cubase. Met de Stem Separation, Omnivocal en Drum Pattern Editor is Cubase 15 helemaal up-to-date voor de moderne producer, maar ook de doorgewinterde gebruiker krijgt plenty nieuwe functies en snellere en effectievere tools om zijn doel te bereiken. Absoluut een stap vooruit!
HET OORDEEL
+
• Omnivocal met goede stemmen en dynamische besturing
• Melodic Pattern Editor
• Groove Agent SE6 met pattern editor
• Stem Separation
• modulators
• patternbeheer nog wat ongrijpbaar
• stereo pitchshift zonder panregeling
• Melodic Pattern Editor mist enkele functies
INFO
• prijs:
€ 597,- (Pro)
€ 329,- (Artist)
€ 99,- (Elements)
• distributie: Steinberg
SPECIFICATIES - 22 nieuwe functies in Cubase 15
• Omnivocal realtime virtuele zanger en zangeres
• Melodic Pattern Editor
• Stem Separation in 4 instrumentgroepen
• Groove Agent SE 6 met pattern editor
• nieuwe modulators
• volume- en panfaders op tracks in Arrange
• nieuwe hub met project preview en systeeminstellingen
• Ultrashaper compressor met autogain
• stereo pitchshifter
• Writing Room Synths voor HALion Sonic
• Drummachines Volume 2 extensie
• nieuwe Chord pad presets
• betere automatiseringsworkflow
• previewfunctie in sampler track
• alle Steinberg-plugins traploos schaalbaar
• Quick Audio Export-knop
• metering tot 80dB (in plaats van 40dB)
• extra filterfuncties in Plugin Manager
• Op Mac OS full screen modus
• support voor CC extensions in midi 2.0
• pinch to zoom op touchscreens
• ondersteunt daw-projectformaat
En om af te sluiten nog een informatieve video van Steinberg: